Identifikacija drveta i insekata drveta na ikonama Muzeja srednjeg vijeka u Beratiju, Albanija: Prvi koraci restauracije i konzervacije
DOI:
https://doi.org/10.54652/rsf.2010.v40.i1.154Ključne riječi:
Albania, Anobium punctatum, identification of wood, icons, restoration, conservationSažetak
UDK 674.5:595.7(496.5 Berati)
Ova studija je vezana za konzervaciju i restauraciju ikona širom Albanije, i njome su obrađene četiri ikone (Krist Pantokrator, Deisis, Krist na raspeću i Izvor života) iz skladišta Muzeja srednjeg vijeka u Beratiju, koji posjeduje oko 350 ikona od ukupno 4500 ikona koje se nalaze širom zemlje.
Rad se sastoji od identifikacije vrste drveta od kojih su pravljene ikone; kontrole stanja konzervacije cjelokupne drvene podrške i praćenja deformacija.
Korištena je tehnika inkluzije smole za identifikaciju drveta. Prema ovoj tehnici, uzorci (uzorci drveta izvučeni iz jednog od uglova na zadnjoj strani ploče, kako se ne bi oštetio predmet) su smješteni u staklenu posudu napunjenu mješavinom smole i čistog alkohola, u jednakim omjerima. Uzorci su ostali jedan sat u ovoj mješavini. Ponovljen je isti postupak uranjanjem uzoraka u čistu smolu u kojoj su uzorci ostali 1,5 sati. Na kraju, uzorci su smješteni u kapsule napunjene smolom, koje su zatim smještene u termostat na temperaturi od 60 ºC gdje su ostale 12 sati. Nakon polimerizacije smole u termostatu, te prilagođavanja sobnoj temperature tokom naredna dva dana, kapsule su otvorene, te su iz njih mokrotomom izrezani smola i uzorci koji su smješteni u mikroskopske čaše uz pomoć glicerola, čime je sve bilo spremno za anatomsko izučavanje.
Urađena je precizna kontrola, kako bi se utvrdio stepen propadanja drveta na ikonama. Tokom posmatranja je utvrđeno, da je najveći broj uzoraka pokazao oštećenja od gljivica, posebno na vanjskim dijelovima. Pronađena su i znatna oštećenja uzrokovana drvnim insektima (na mnogim obojenim plohama, hodnici su se pružali do samog sloja boje). Da bi se spriječila dalja oštećenja uzrokovana insekatima, ikone su tretirane vakumom. Pritisak vakuma je iznosio -0.9 atmosfera. Prema sadržaju vlage na drvenoj podršci (oko 20%), vakumski tretman je trajao 7 dana.
Identifikacija vrste drveta na četiri ikone iz muzeja u Beratiju pokazala je da je korišteno domicilno drvo. Juglans regia L je korišten za tri ikone, a njega i danas koriste lokalni drvodjeljci za svoj rad. Novinu predstavlja Populus alba L koja je konstatovana na četvrtoj ikoni. Ova vrsta je rasprostranjena širom zemlje, ali ga drvodjeljci ne koriste tradicionalno za svoj rad.
Utvrđeno je da su sve četiri ikone najvećim dijelom oštećene insektima drveta, naročito vrstom koja napada namještaj (Anobium punctatum).
Rad opisan u ovoj studiji predstavlja novinu u Albaniji. Također, dio informacija dobivenih tokom ovog rada je do sada bio nepoznat. Interdisciplinarna saradnja je izuzetno značajna u ovom radu jer je rezultirala reformom procesa restauracije ikona u Albaniji, koji je u cjelosti zasnovan na naučnim metodama.
References
BLANCHETTE, R. A., (1995): A guide to wood deterioration caused by microorganisms and insects: The Structural Conservation of Panel Paintings (Proceedings of a symposium at the J. Paul Getty Museum).
BRAVERY, A. E., BERRY R. W., CAREY J. K., COOPER D. E. (1987): Recognizing wood rot and insect damage in buildings. Building Research Establishment, Watford, England.
CHEN, ZH., WHITE M. S., ROBINSON W.H. (2006): Preliminary evaluation of vacuum to control wood-boring insects in raw wood packing materials. Forest Products Journal, Volume 56, No. 7/8.
FIORAVANTI, M., UZIELLI, L., (1992):Il supporto ligneo. La Maestà di Giotto restaurata. Gli Uffizi- studi e ricerche. Firenze.
GIORDANO, G., (1981): Tecnologia del legno, Vol. 1, UTET, Torino.
MARKU, V., XHEKO, B. (1999): Dendrologia, Universiteti Bujqesor, Tirane
MITRUSHI, I. (1966): Druret dhe shkurret e Shqiperise, Instituti Bujqesor, Tirane
NARDI BERTI, R. (2006): La struttura anatomica del legno ed il riconoscimento del legnami italiani di piu corrente impiego, Amorth, Trento.
ROMAGNOLI, SARLATTO, TERRANOVA, BIZZARI, CESETTI (2007): Wood identification in the Cappella Palatina ceiling in Palermo (Sicily, Italy), IAWA volume 28 (2).
Schweingruber, H. F. (1990): Microscopic Wood Anatomy, Swiss Federal Institute for Forest.
UZIELLI, L., CASAZZA, O. (1992): Conservazione dei dipinti su tavola, Nardini, Firenze.
UZIELLI, L., (1995): Historical overview of panel making. Techniques in central Italy. The structural Conservation of Panel Paintings, Proceedings of a symposium at the Getty Museum. Los Angeles.
UZIELLI, L., FIORAVANTI, M. (1999): Il comportamento fisico-meccanico del legno nei dipinti su tavola. Dipinti su tavola-la tecnica e la conservazione dei supporti, Firenze.
WADUM, J. (1995): Historical overview of Panel-Making Techniques in the Northern Countries. The structural Conservation of Panel Paintings, Proceedings of a symposium at the Getty Museum. Los Angeles.
