Florističke karakteristike Arbutus unedo L. i Arbutus andrachne L kao ljekovitih biljaka
DOI:
https://doi.org/10.54652/rsf.2018.v48.i1.52Ključne riječi:
Arbutus unedo, Arbutus andrachne, floristic characteristics, medicinal and aromatic usesSažetak
633.88:582.688.3(560)
Jagodnjak ili obična planika (Arbutus unedo L) i pitoma planika Arbutus andrachne L. su zimzelene vrste koje pripadaju familiji Ericaceae i ekonomski su veoma važni florni elementi Turske. Ove vrste su prirodno rasprostranjene u mediteranskom i egejskom području Turske ali se mogu naći i u enklavama oko Crnog mora. Plod Arbutus unedo ima visok sadržaj šećera i najčešće se koristi u prehrambenoj industriji za dobijanje džema, marmelade i drugih proizvoda a širom Evorpe se koristi u industriji pića. Pitoma planika (Arbutus andrachne L.) se koristi kao ljekovita biljka za poboljšanje cirkulacije a ima i antihemoragično i antiseptičko svojstvo.
U ovom radu istraživan je floristički sastav šumskih zajednica u kojim se javljaju Arbutus unedo i Arbutus Andrachne u području koje je pod utjecajem Crnog mora. Eksperimentalne plohe su postavljene na sljedećim lokacijama: Bartin, Kastamonu, Sinop, Samsun, Ordu i Trabzon i reprezentuju područje rasprostranjenja ovih vrsta u sjevernoj Anatoliji. Istraživanaja su pokazala da se različite vrste drveća javljaju sa običnom i pitomom planikom na različitim lokalitetima. Tako se obična i pitoma planika u području Bartina najčešće javljaju sa Castanea sativa. Sa Quercus sp. i Carpinus betulus u Kastamonu. U Sinopu se susreću zajedno sa Castanea sativa, Pinus silvestris i Fagus orientalis, sa Pinus brutia u Samsunu, Quercus sp u Ordu i Quercus sp i Carpinus betulus u Trabzonu. Pored navedenih vrsta drveća, u zajednicama sa Arbutus unedo i Arbutus andrachne, na svim lokalitetima gdje su provedena istraživanja, javljaju se i sljedeće vrste grmlja: Erica arborea, Laurus nobilis, Ruscus aculeatus, Smlax excelsa, Rubus sp. i Cistus sp.
Rezultati istraživanja pokazuju da Arbutus unedo and Arbutus andrachne imaju veoma važno mjesto u vegetaciji makija mediteranskog područja i vegetaciji pseudomakija crnomorskog područja. Buduća israživanja se trebaju fokusirati na zaštitu ovih vrsta u enklavama i planinskim područjima u funkciji očuvanja njihove genetske konstitucije. Arbutus unedo treba kultivisati na većim površinama zbog svojih plodova koji imaju široku primjenu te kako bi bio dostupniji lokalnom stanovništvu.
References
ANŞIN, R. (1981): Doğu Karadeniz Bölgesi Sahil ve İç Kesimlerinde Yayılan Ana Vejetasyon Tipleri, KTÜ Orman Fakültesi Dergisi, 4, 1, 14-25.
ATALAY, İ. (1987): Sedir (Cedrus libani A. Rich) Ormanlarının Yayılış Gösterdiği Alanlar ve Yakın Çevresinin Genel Ekolojik Özellikleri ile Sedir Tohum Transfer Rejiyonlaması, Orman Genel Müdürlüğü Yayını Genel No. 663, Seri No. 61, Ankara.
ATALAY, İ. (1994): Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
AYAZ, F.A., KUCUKISLAMOGLU, M., REUNAES, M. (2000): Sugar, Non-Volatile and Phenolic Acids Compositions of Strawberry Tree (Arbutus unedo L. var. ellipsoidea) Fruits. Journal of Food Composition and Analysis 13, 171–177.
BAYRAKTAR, A., ATAR, F., YILDIRIM, N., TURNA, İ. (2018a): Leaf Variations of Strawberry Tree (Arbutus unedo L.) in the Black Sea Region of Turkey, 4th Non-Wood Forest Products Symposium, Bursa, Türkiye, 4-6 Ekim 2018.
BAYRAKTAR, A., ATAR, F., YILDIRIM, N., TURNA, İ. (2018b): Variations in Eastern Strawberry Tree (Arbutus andrachne L.) Related to Some Leaf Characteristics, International Congress on Engineering and Life Sciences-ICELIS 2018, Kastamonu, Türkiye, 26-29 Nisan 2018, pp.187-187
BAYTOP, T. (1999): Therapy with Medicinal Plants in Turkey (Past and Present). Nobel Medical Press, Istanbul.
DAVIS, P.H. (1978): Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vol. 6. University Press, Edinburgh, p. 172.
DAVIS, P.H. (1965-1985): Flora of Turkey and the East Aegean Islands, I-IX, University Press, Edinburgh.
DAVIS, P.H., MILL, R.R., TAN, K. (1988): Flora of Turkey and the East Aegean Islands, X, Supplement, Edinburgh University Press, Edinburgh.
GEMICI, Y. (1992): Bolkar Dağlarının (Orta Toroslar) Flora ve Vejetasyonu. Ege Üniv. Araştırma Fonu, Proje No: 1988/011, Bornova, İzmir.
GÜNER, A., ÖZHATAY, N., EKIM, T., BAŞER, K.H.C. (2000): Flora of Turkey and the East Aegaen Islands, XI, Supplement – II, Edinburgh University Press, Edinburgh.
KANTARCI, M. D. (2008): Türkiye’de Çalılaştırılmış Ormanlar Sorununa (Maki, Frigana, Garig, Fundalıklar, Meşe çalılıkları vd.) Ekoloji Açısından Bakış, Türkiye Ormancılar Derneği, Yayını, Eğitim Dizisi: 5, Ankara.
KAYA, B., ALADAĞ, C. (2009): Maki ve garig topluluklarının Türkiye’deki Yayılış Alanları ve Ekolojik Özelliklerinin Incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 67-80.
METAXAS, D. J., SYROS, T. D., YUPSANIS, T., ECONOMOU, A. S. (2004): Peroxidases During Adventitious Rooting in Cuttings of Arbutus unedo and Taxus baccata as Affected by Plant Genotype and Growth Regulator Treatment. Plant Growth Regulation, 44(3), 257-266.
ÖZEL, N., AKBIN ALBAYRAK, N., ALTUN, N., ÖNER, H. H., AKBIN, G. (2006): Ege Bölgesi Maki Alanlarında Bitki Toplumları ile Yetişme Ortamları Arasındaki İlişkiler, Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Teknik Bülten no: 31, Bakanlık Yayın no: 262, Müdürlük Yayın No: 40, İzmir.
YALTIRIK, T., ERDINC¸ S. (2002): Ağaçlar, Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayını, No: 39.
