Istraživanje sredstava i metoda pri utovaru i istovaru drveta

Sažetak

UDK 630*36/*37(497.6)

Transport drveta počinje od panja tj. od mjesta obaranja stabla, odakle se drvo privlači do stovarišta ili medjustovarišta i kasnije
transportuje do mjesta prerade ili na glavno stovariŠte.Prema tome,transport drveta bi se mogao podijeliti u slijedeće faze; fazu primicanja i privlačenja te prevoz drveta ili transport na duže relacije.

Faza privlačenja obuhvata dio transporta od sječi ne do medjustovarišta ili pomoćnog stovarišta. Kao transporta sredstva dolaze u obzir: animali, traktori, vitla, žičane dizalice i žičare.a rjedje manuelna snaga. Faza prevoza obuhvata transport drveta od pomoćnog stovarišta ili medjustovarišta koje većinom leži pored šumskog puta,do glavnog stovarišta ili direktno do potrošača. Kao transportna sredstva služe uglavnom kamioni 1 traktori točkaši sa prikolicama odnosno poluprikolicama,

Prevoz drveta može započeti od medjustovarišta ili pak iz same sječi ne, ako je transport potpuno mehanizovan i ako se radi o kraćim transportnim relacijama.

U novije doba, naročito u USA i Kanadi, upotrebljavaju se mašine koje istovremeno objedinjavaju i po nekoliko radnih operacija u Šumi kao npr. "Bush Combine, Beloit Harvester, Arbomatic, Timberjack Harvester, Warner Swasey, Eutine Unit, Petibone S-24, Eleco Caterpi 11 ar, Tanguay Slasher, Can. Car, Processor i Sund Press Processor.

Ove mašine istovremeno vrše sječu, skidanje grana, guljenje kore, krojenje stabla u Sortimente, slaganje u prikolicei direktan pre-
voz drveta iz šume do medjustovarišta. U ovakvom procesu rada elimini sana je izrada sortimenata na stovarištu što se smatra danas kao najveći postignuti stepen mehanizacije u šumskoj proizvodnji. Potrebno je napomenuti da ovaj način rada dolazi u obzir samo u nizinskim šumama ili na blago nagnutim terenima. Prevoz drveta na duže relacije, najvećim dijelom se vrši kamionima ili kamionima sa prikolicama, a u izuzetnim slučajevima vođenim putevima i željeznicama.

Transport drveta kamionima, zavisi od mnogobrojnih faktora kao npr,; opštih ekonomskih uslova zemlje, topografskog oblika terena,dužine transporta, gustoće mreže javnih i šumskih puteva, tehničkog stepena razvoja zemlje, stepena mehanizacije, te odgovarajuće opreme transportnih sredstava.

U mnogim zemljama Evrope transport kamionima u šumi i po javnim putevima,, sveo je na najmanju mjeru ostale vidove transporta, zbog svoje pokretljivosti, brzine i velikog kapaciteta. Normalna transportna distanca kod transporta drveta kamionima
(1) iznosi u evropskim zemljama 30-40 km. Najduže transportne distance u Evropi su: Austrija (50-100 km), Svajcarska (55), Danska (50). Minimalne pak distance su: 5-10 km, a maksimalne do 300 km. Kamionima sa prikolicom transportuju se trupci, cijela debla, celulozno i ogrijevno drvo. Transport cijelih debala je najviše zastupljen u SR Njemačkoj. Danska ima iste omjere transporta trupaca i deblovine, dok se u Austriji i Jugoslaviji kamionima i prikolicama pretežno transportuju trupci.

U posljednje vrijeme utovar drveta u kamione i prikolice, odnosno poluprikolice, se sve više mehani zuje upotrebom raznih uredjaja i mehanizama za utovar i istovar drveta. Sa tehničkim razvojem faze utovara, rad na stovarištu je postao manje naporan, sigurniji, a pored toga je znatno povećan efekat rada i smanjeno vrijeme utovara. Izbor mehanizovanih sredstava za utovar i istovar drveta ovi-
san je ođ vrste i veličine sortimenata te udaljenosti sortimenata od vozila koje treba tovariti. Značajan faktor kod izbora mehanizovanih sredstava za utovar drveta je oblik i veličina stovarišta i koncentracija mase na stovarištu. Ako se radi o manjim stovarištima, pored puteva, takodjer je značajan i razmak složajeva duž puteva. Za uspješnu primjenu mehanihovanih sredstava za utovar drveta od važnosti je brzina utovara, podesnost opreme u raznim uslovima rada, organizacija rada kao i sam proces transporta drveta. Treba težiti:   da se utovar izvrši na takav način da je potpuno uklopljen u ostale faze transporta i da to bude najbolje moguće rješenje sa ekonomske tačke gledišta. Tehnički razvitak kao i porast broja motornih vozila povećanog kapaciteta, razvijena mreža puteva te transport r nezavisan od vremenskih prilika (ljeti i zimi) u mnogome su doprinijeli intenzivnijoj mehanizaciji utovara drveta. Ovo se prvenstveno odnosi na teške kamione sa poluprikolicama kao najekonomičnija transportna sredstva.

Pri mehanizovanom utovaru znatno je reduciran broj radnika i istovremeno skraćeno vrijeme utovara. Skraćivanjem vremena utovara vozilo se može bolje iskoristiti tj. povećati broj dnevnih tura što je od posebnog značaja kod transporta drveta kamionima na kraće relacije. Pri mehanizovanom utovaru od odlučujućeg značaja su uslovi rada i izbor metoda utovara na stovariStu, U pravilu izbor metoda utovara dolazi u obzir nakon izrade stovarišta jer oblik stovariSta kao najpodesniji medjusobni razmak stovarišta diktira izbor metode utovara. Tako,npr., kod kamiona sa mehaničkim i hidrauličkim utovarivačima trupci treba da budu što bliže kamionu. Kod elevatora taj razmak može biti i do 4 m, dok kod kamiona sa ručnim i mehaničkim vitlovima taj razmak može biti
i veći jer se čeličnim užetom mogu privući do "lega" udaljeniji trupci -čak i do 50 m.

Za postizanje boljih rezultata i većeg efekta rada kod utovara drveta je od naročite važnosti sposobnost i vještina radnika, te moguć
nost brzog otklanjanja kvarova koji bi eventualno nastali u toku rada.