TAKSACIONI ELEMENTI PREBORNIH ŠUMA JELE, SMRČE I BUKVE NA PODRUČJU BOSNE

Abstract

Sve do 1952. godine nisu vršena nikakva ispitivanja zapreminskog prirasta u šumama Bosne i Hercegovine¹. Zbog toga se moralo kod ocjena godišnjeg prirasta u praksi oslanjati na rezultate izvršenih ispitivanja u drugim zemljama, uprkos tome što se nije moglo računati sa realnim ocjenama zbog različnih stanišnih uslova, zbog eventualnih različnih ekotipova, činjenice da i strani rezultati za preborne šume počivaju na izvornom materijalu malog obima itd.Bez poznavanja zapreminskog prirasta ne može se doći do obima sječa na bazi kontinuiteta u gospodarenju šumama, a prema tome, ni do utvrđivanja sirovinske baze za kontinuelan rad industrije drveta. Ovi su se problemi ispriječili pod konac 1952. godine, kada je trebalo pristupiti izradi perspektivnog plana za ove dvije privredne grane. Tada je riješeno da se u 1953. godini izvrše što obimnija ispitivanja zapreminskog prirasta i na taj način ubrza rad s kojim je započeto godinu dana ranije. Odlučeno je, dalje, da se težište postavi na jelove, smrčeve i bukove šume, kao na privredno najvažnije.U 1953. godini obavljena su vrlo obimna snimanja. Na kraju godine raspolagali smo materijalom od 227 privremenih oglednih parcela, koliko ih je do tada položeno u spomenutim šumama. Budući da je u pogledu izrade spomenutog plana utvrđivanje godišnjeg zapreminskog prirasta bilo vrlo hitno, obrađen je dobiveni materijal i izvršen obračun prirasta 1954. godine. Rad je štampan kao edicija Zavoda za privredno planiranje NR BiH početkom 1955. godine (19). On je imao karakter prethodnog izvještaja. Stoga je primijenjen i jednostavan način obrade. Zbog kratkog perioda vremena od kada su se prašume počele prevoditi u privredne šume, kao i zbog odsustva jednog ujednačenog gledišta kako one treba da izgledaju i kakav treba da bude put do njihovog ostvarenja, sastav sastojina je vrlo šaren; postoje svi mogući prelazni oblici od tipičnih prebornih sastojina do sastojina sa jako izraženim prašumskim karakteristikama. To, naravno, povlači veliku varijabilnost. Stoga smo smatrali da se sa 227 položenih oglednih parcela neće moći doći do zadovoljavajućih rezultata u pogledu tačnosti nego da njihov broj treba povećati na oko 400. U narednih 5 godina položeno je još 156 novih parcela, tako da se ukupan njihov broj popeo na 383. Koncem 1958. su završena taksaciona snimanja i pristupilo se definitivnoj obradi prikupljenog materijala. Snimanja na terenu obavile su terenske sekcije, koje je vodio Ing. Stojadinović Đorđe, stručni saradnik, a povremeno Ing. Drinić Petar i Ing. Stojanović Ostoja, asistenti.